Türkiye bankalarından kredi yada kredi kartı almak isteyen başvuru sahiplerinin değerlendirme sürecinden başlıca kriter kredi notudur. Eski dönem bankacılık işlemlerinde kredi ve kredi kartı başvurularının uzun vade de incelenerek değerlendirildiği süreçler kredi kayıt bürosu tarafından kurulan findeks sisteminin kredi değerlendirmelerinde kullanılmaya başlanması ile beraber birkaç dakika içinde değerlendirilip sonuçlandığı süreçlere evrilmiş durumdadır. Bu evrilme elbette ki bankacılık ürün ve hizmetlerini kullanan her vatandaş için findeks sisteminde oluşturulan kredi notu uygulaması ile gerçekleşmiştir.
Kredi notu bireylerin kredi yada kredi kartı alıp alamayacaklarını, alabilecekleri kredilerin limitlerinin ne kadar olabileceğini belirleyen bir finans portalıdır. Banka müşterileri bireysel yada kurumsal üyelikler ile başvuru süreçlerinin ne şekilde sonuçlanabileceği hakkında detaylı analizlere ulaşabilecekleri findeks sisteminde kişinin geçmiş dönem bankacılık işlemlerine göre oluşturulan bir puanı bulunmaktadır.
Kredi Notu Nasıl Düzenlenme Kriterleri
Findeks sistemi üzerinden görüntülenebilen bu puanın oluşturan bileşenler kişinin geçmiş dönem bankacılık işlemlerine göre şekillenmektedir. Kredi notu puanı oluşumunda en büyük etki oranına sahip kriter bireysel kredi ve kredi kartı ödeme alışkanlıklarıdır.
Bireysel kredi ve kredi kartı ödeme alışkanlıkları bileşenin kredi notu oluşumunda ki ağırlıklı etkisi %30’dur. Geçmiş dönemde alınan ve kullanılan kredi ve kredi kartlarının zamanında ödenmesi geciktirilmemesi, asgari tutarda ödeme yapılması gibi durumlar bu bileşenden iyi oranda puan alınmasını sağlamaktadır. Geçmiş dönem borçlarda gecikme yaşanması , asgari tutarların zamanında ödenmemesi yada asgari tutardan az miktarda ödeme yapılması bu bileşenden düşük puan almanıza neden olacaktır.
Kredi notuna etki eden ikinci sırada bulunan %25 ağırlık payına sahip bileşen ise mevcut hesap ve borç durumudur. Kişinin gelir düzeyine göre var olan borcuna göre belirlenen bu kriterde borçluluk durumu yükseldikçe kredi notunda düşme yaşanabilir. Bankacılık düzenlemelerine göre bireyler gelirlerinin maksimum %60’ı oranında borçlu olurlarsa normal yaşam standartlarını sürdürebilmektedirler. Bu orana ne kadar yakın olunursa kredi notunu oluşturan mevcut hesap ve borçluluk durumu bileşeninden o kadar düşük puan alınacaktır. Bu nedenle kişiler kredi notu artırım çalışmalarında borçlarını kapatırlarsa kredi notunda yükselme görülecektir.
%20’lik ağırlığa sahip yeni kredi arayışı bileşeni ise kişinin başvuru yaptığı kredi yada kredi kartı durumuna göre oluşturulmaktadır. Banka müşterisinin ne kadar çok sayıda kredi yada kredi kartı başvurusu varsa bu bağlamda bu bileşende düşüklük görülmesi mümkündür. Ancak bileşene etki eden en önemli ek detay ise kredi arayışı devam ederken mevcut borç oranının çok yüksek olmamasıdır. Yani bireyin gelir durumu yüksek ve kredi notu diğer bileşenler nedeniyle düşük bir puanda değilse yeni kredi başvurusu yapmak yada birden çok kredi kullanmış olmak olumsuz olarak nitelendirilmezken, borçluluk oranı yüksekken yeni kredi arayışında bulunmak bu bileşenden düşük puan alınmasına neden olabilir.
%15’lik ağırlığa sahip olan kredi kullanım yoğunluğu ise gene bir başka bileşenle etkileşim içindedir. Kredi notuna en çok etki eden bireysel kredi ve kredi kartı ödeme alışkanlıkları kriterine göre kişi çok sayıda kredi kullanmış olsa dahi ödemeleri düzeli bir şekilde gecikmeye girmeden ve asgari tutarların üzerinden yaptıysa kredi kullanım yoğunluğu yüksek dahi olsa kredi notunun geneli olumsuz etkilenmeyecektir. Ancak hem ödemelerinde düzensizlik varsa hem de kredi kullanım yoğunluğu fazla ise kredi notunda düşüklük yaşanabilir.
%’10 ağırlığa sahip olan son bileşen ise diğer olarak nitelendirilmiştir. Bu bileşene etki eden kriterler bankacılık işlemleri kullanım durumu , bankada birikiminin olup olmaması , internet bankacılığı kanallarını kullanması , bireysel emeklilik sistemine dahil olup olmaması gibi kriterlerdir. Bankacılık işlemlerini aktif olarak kullanan banka müşterilerinin , bankada birikimi olan yada bireysel emeklilik ürünü bulunan banka müşterilerinin diğer olarak adlandırılan bu bileşimden yüksek puan almaları mümkün olmaktadır.
Kredi notunu oluşturan bu bileşenlerin düzenli olarak takip edilmesi ve puanı yükseltecek şekilde davranışların benimsenmesi kredi notunuzu yükselterek daha sağlıklı kredi ve kredi kartı başvurularını yapmanıza mümkün hale getirmektedir.
